Sentient: Geleceğin İstihbarat Sistemi

2019 yılında Colorado Springs’te düzenlenen Uzay Sempozyumu’nun son oturumunda, Hava Kuvvetleri geçmişi olan ve Ulusal Coğrafi İstihbarat Bürosu (NGA) yöneticisi olarak görev yapmış bir konuşmacı, “Girişim Bozma” başlığı altında bir sunum gerçekleştirdi. Katılımcılar, dev bir balo salonuna dağılırken, sunumun içeriği ve amacı hakkında meraklıydılar. Ancak, izleyicilerden gelen bir soru, paneldeki katılımcıları düşünmeye zorladı.

Soru sahibi, askeri ve istihbarat çevrelerinde kullanılan algoritmaların, verileri yorumlama ve buna göre harekete geçme konusundaki etkisini sorguladı. Özellikle özel uydu endüstrisinin, uzaydan anlık görüntüler alarak nesnelerin sayısını tespit edebilen yazılımlara sahip olduğu dile getirildi. “ABD Savunma Bakanlığı, ne zaman gerçek zamanlı, otomatik bir küresel muhabere sistemine sahip olacak?” diye soruldu.

NGA Bilim ve Metodoloji Bürosu Başkanı Chirag Parikh, soruya yanıt olarak “Bu harika bir soru” dedi. “Bu konuya dair çok sayıda gizli yanıta sahibiz.”

Parikh, “coğrafi istihbarat”ın artık yalnızca uydu görüntüleri ile sınırlı olmadığını, zaman ve mekan bilgisi içeren her türlü veriyi kapsadığını belirtti. Bu verilerin entegre edilme çabasının önemini vurguladı.

Ardından, Parikh’ın verdiği yanıt, gerçek zamanlı veri analizi ve strateji geliştirme üzerineydi. “Şu anda olmasa da, çok yakında bunu göreceğiz.” dedi.

Sentient: Doyumsuz Bir Analiz Aracı

Parikh, otonom sistemlerin gerçek zamanlı analizine yardımcı olabilecek bir programdan bahsetti; bu programın adı Sentient. ABD Ulusal Bilgi Toplama Ofisi’nin (NRO) bir ürünü olan Sentient, geçmişle günümüzü yorumlayarak geleceği tahmin edebiliyor ve belirlenen hedeflere ulaşmak için uyduları yönlendirme yetisine sahip.

Bu durum, uydu sistemleriyle çalışan insan analistleri için süreçleri daha verimli hale getirecektir. Ancak, Sentient hakkında kamuoyuna sınırlı bilgi verilmiş olması, şüpheleri artırıyor. Önceki gizli belgeler, programın hedefleri ve ilerleyişi hakkında detaylar sunuyor.

Sentient ile ilgili incelemeler, 2010 yılında resmi bir rapor talep edilmesiyle başladı. İlk araştırmaların 2013 yılına ait olduğu belirtiliyor ancak ayrıntılar hala gizli. NRO’nun Halkla İlişkiler yöneticisi Karen Furgerson, bu konuyla ilgili yorum yapmayı reddetti.

NRO, Yıllardır Bu Yapay Zekayı Geliştiriyor

Furgerson, “NRO, Sentient hakkında çok fazla bilgi vermedi çünkü gizli bir program” diyerek, bu projenin gizliliğini vurguladı. “Sentient, yüksek hacimde veri işleme kapasitesine sahiptir. Normal örüntüleri tespit eder ve anormallikleri hızlıca analiz eder.” dedi. Programın, düşman hareketlerini tahmin etmede önemli bir rol oynadığı ifade ediliyor.

Ancak, Sentient’in potansiyel sorunları da gündeme geliyor: algoritmaların önyargılar barındırması ve insan hakları ihlalleri olasılığı. Gizli yapısı nedeniyle söz konusu endişeler hakkında fazla bilgiye sahip değiliz.

“NRO ve İstihbarat toplumu, hassas kaynakların ve metodların ifşasından kaçınıyor. Bunun sebebi, muhalefet ülkelerin buna karşı koyma yeteneğini artırmasıdır.” diyor Furgerson. “Bu kayıplar ülkemize ve müttefiklerimize zarar verir.”

İstihbarat alanında gerçekleştirilen bazı operasyonlar, özellikle uydu programları kaynaklı olarak gizlidir. Örneğin, ABD’nin ilk keşif uydusu olan Corona, 1958 yılında fırlatıldı ve ilk görüntülerini 1960 yılında elde etti.

NRO, 1970’li yıllarda uydu geliştirme projelerine devam ederek, dünya yüzeyine odaklanmaya başladı. Diğer birçok askeri uydunun yanı sıra, günümüzde özel uydu şirketleri de bu alanda faaliyet gösteriyor.

Örneğin BlackSky, uyduları aracılığıyla anlık görüntüler toplayarak veri analizleri yapıyor. 13 Haziran 2019’da Hürmüz Boğazı’nda meydana gelen bir saldırının fotoğraflarını çekti ve olay anını kaydetti.

Bu süreç “elden ele” terimiyle tanımlanıyor ve bir kaynaktan gelen veriler, başka bir uyduya yönlendirilerek bilgi toplamak için kullanılıyor.

Sentient, böyle bir veri akışını yönetme yeteneği ile dikkat çekiyor ve NRO’daki analistlerin işini kolaylaştırmayı vaat ediyor. Ancak, sistemin yalnızca verimliliği artırması değil, aynı zamanda etik sorunlar yaratma potansiyelinin de göz önünde bulundurulması gerekmekte.

Algoritmalarda Potansiyel Sorunlar

BlackSky, yalnızca alınan verilere dayanarak çeşitli analizler yapabiliyor. Ancak kullanılan verilerin güvenilirliği ve doğruluğu konusunda belirsizlikler devam ediyor.

Sentient, hangi bilgilere erişerek analizlerini gerçekleştiriyor? Bu sorular halen yanıt bulabilmiş değil. NRO, bir veri kaynağı olarak ticari bilgilerin rolü hakkında açıklamalarda bulunmadı. Ancak, bu verilerin kapsamı ve nasıl kullanılabileceği büyük bir merak konusu.

Sentient’in uygulamaları ve gelişimi, henüz gizli bir zeminde yürütülse de, bu tür sistemlerin varlığı gizlilik ve etik tartışmalarını da beraberinde getiriyor. Gelecekte, bu tür sistemlerin insan hayatına olan etkileri dikkatle izlenmeli ve denetim altına alınmalıdır.